"Iba't-Ibang uri ng Punongkahoy
at Bungangkahoy"
ni Lynx Marvia A. Orig
Tagaligtas ng sakuna tulad ng baha,
Nagbibigay ng mga pangunahing
pangangailangan tulad ng bahay at pagkain.
Nagtataglay ng kahanga-hangang kagandahan
na siyang bumubuhay sa ating kapaligiran.
Ano nga ba ito? Walang iba kundi ang mga
Punongkahoy at Bungangkahoy
Narito ang ilan sa mga halimbawa nito:
Mga Punongkahoy:
Kamagong
- Isang uri ng puno na likas sa Timog Silangang Asya, kabilang ang Pilipinas, at sa mga isla sa Dagat Indya. Diospyros philippinensisang siyentipikong pangalan nito.
- Ginagamit ang kamagong bilang pang-arni
- Nilalapat ang balat ng troso ng kamagong bilang lunas sa mga kati sa balat.
Indian Tree
- Isang matataas na puno na ang kulay ay parating berde at karaniwang nakatanim dahil sa pagiging epektibo nito sa pagpapagaan ng polusyon at ingay.
Eukaliptus
- Isang magkakaibang genus ng namumulaklak na mga puno at shrubs (kabilang ang isang natatanging pangkat na may maramihang-stem mallee paglago ugali) sa mirto pamilya, Myrtaceae.
- Ang mga miyembro ng genus ay namumuno sa tree flora ng Australia, at kasama ang Eucalyptus regnans, ang pinakamataas na kilalang namumulaklak na halaman sa Daigdig.
Kaimito
Narra
- Ang nara ay isang uri ng punungkahoy o kahoy na mamula-mula ang kayumangging kulay na parang kastanyo. Tinatawag din itong tangili, kanba, at asana
Acacia
- Ang akasya ay isang uri ng matinik na punung-kahoy.
- Nasa genus ito ng mga palumpong at puno at kabilang sa subfamily Mimosoideae ng family Fabaceae. Una itong sinalarawan nit Carolus Linnaeus noong 1773 sa Aprika.
Bangkal
- Isang uri ng puno na likas sa Pilipinas. Nauclea orientalis ang siyentipikong pangalan nito.
- Dahon o balat ng troso mula sa puno ng bangkal. Ginagamit bilang halamang-gamot.
Ipil-ipil
- Ang ipil-ipil ay isang maliit na punong kilala rin bilang santa-elena (o santaelena). Sa agham, kilala ito bilang Leucaena glauca o Leucaena leucocephala.
- Ginagamit itong panggatong at sa mga gawaing kaugnay ng muling pagtatanim ng mga puno sa kagubatan, bilang tabing para sa mga halamang inaani, at bilang panggapi sa mga dmong kugon
- isang malaking puno na lumalaki hanggang sa taas na 25 hanggang 30 metro o higit pa.
Pine Tree
- Ang pino (Ingles: pine o pines tree, Kastilya: pino, Pinus Kesiya, Linn.) ay isang uri ng puno na may mga dahong laging-lunti at kahawig ng mga karayom.
- Matatagpuan ito sa kabundukan sa lalawigan ng Benguet at buong saklaw ng kaitaasan sa hilagang Luzon.
- Ang pino ay kilalang saleng sa salitang katutubo ng nasabing rehiyon.
Alibangbang
- Ang alibangbang o alibambang (Piliostigma malabaricum, na may synonym na Bauhinia malabarica) ay isang uri ng maliit na puno na may mga dahong ginagamit sa pagpapalasa ng karneat isda,
Mga Bungangkahoy:
 |
Aratilis
- ANG aratiles sa ibang bansa ay tinatawag na Jamaican cherry, Panama berry, Singapore cherry, bolaina yamanaza, cacaniqua, capulín blanco, nigua, niguito, memizo, or memiso.
- Dito sa ating bansa, tinatawag din ang aratiles ng manzanitas (“small apples”) or manchanitas. Sa Tarlac at Nueva Ecija, ang tawag nila ay saresa, samantalang sarisa naman ang tawag ng mga Ilonggo.
Mangga
- Ang mangga ay kabilang sa genus Mangifera, na binubuo ng ilang mga uri na namumungang puno sa namumulaklak na halaman ng pamilya ng Anacardiaceae.
- Likas ang mangga sa subkontinente ng Indiyan lalo na sa Indiya, Pakistan, Bangladesh, at Timog-silangang Asya. Napakaraming klase at karaniwang kulay ang prutas nito: may dilaw, luntian o pula.
- Kakaiba ang amoy na aromatikong ng prutas nito na maaaring gamitin sa iba't-ibang sangkap o pabango. Prinipriserba rin ang mangga at ginagawang panghimagas o pansangkap sa iba't ibang pagkain.
Duhat
- Ang duhat ay isang palaging-lunting tropikal na puno na nasa mag-anak o pamilya ng halamang namumulaklak na Myrtaceae, na katutubo sa Indiya, Pakistan at Indonesya.
- Ito rin ang tawag sa bunga ng punong ito na may mangasul-ngasul na itim na kulay at kahugis ng ubas na mayroong isang malaking buto sa loob.
- Papaya, pawpaw o paw-paw (salitang mula sa katutubong wikang Mehikano sa Kastila: lechosa o lechoza)ay isang uri ng prutas o puno.
Langka
- Ang langka o nangka ay isang uri ng prutas. Mabango ang mga prutas na ito na kamag-anak ng mga rimas na matatagpuan sa ibang mga tropikal na pook.
- Ang atis ay isang uri ng puno at matamis na lunting prutas nito. Annona squamosa ang pangalang pang-agham nito
- Ang puno ng rimas ay nagkakaroon ng lalaki at babaing mga bulaklak sa magkahiwalay na kumpol.
- ito ay isang uri ng prutas kung saan masarap kainin ang bunga nito kasama ang asin.
Sampaloc
Palm Tree
- isang pamilya ng mga punungkahoy. Tinatawag na palaspas ang mga dahon ng palmang pinalamutian at binendisyunan tuwing Linggo ng Palaspas
Malunggay
- ang pinaka malawakang itinatanim at inaalagaang espesye ng saring Moringa, na nag-iisang sari sa pamilyang Moringaceae.
- Ito ay isang gulay na madalas kinakain at isinasahog sa mga tinapay at iba pa.
Niyog
- Ang niyog ay isa sa mga kilalang halaman na maraming gamit mula ugat hanggang sa mga bunga. Maaari itong makuhanan ng langis, mga sangkap sa lutuin (gata, suka, at ubod), materyales na kahoy, alak, at marami pang iba.
- Ito ay isang mataas na puno na karaniwan makikita sa mga maiinit na bansa gaya ng Pilipinas kung saan ito ay tinatanim sa malalawak na taniman
- Ang bayabas ay kilalang halaman lalo na dahil sa bunga nito na paborito ng maraming Pilipino.
- Ginagamit ang ilang bahagi ng halamang ito particular ang dahon bilang panggamot sa ilang mga karamdaman.
- Karaniwan naman itong tumutubo sa iba’t ibang lugar sa kapuluan ng Pilipinas.
Avocado
